Gefe..eh gecondoleeerd

Je leest in de krant dat iemand verderop in de straat is overleden. Je kende hem wel, maar niet zo goed dat je een rouwkaart zult krijgen of naar de begrafenis wilt gaan. Maar toch voel je de behoefte je steun te betuigen. Dan kun je misschien condoleren. Maar hoe doe je dat? 
Je hebt de keus tussen schriftelijk condoleren – een kaart sturen – of persoonlijk een bezoekje te brengen. Bij het laatste heb je dan weer de keus om naar een condoleance te gaan of een bezoekje aan huis te brengen. Maar… als je geen rouwkaart hebt ontvangen, maar er ook geen condoleancemoment aangegeven wordt, is het dan wel zo handig om zomaar plompverloren voor de deur te gaan staan?
Wat op prijs gesteld wordt, wordt vaak wel aangegeven in de advertentie of rouwkaart. Als er een condoleance vermeld staat – in bijvoorbeeld de advertentie – kun je daarheen. En in de regel staat er ook een correspondentieadres vermeld en kun je schriftelijk je steun betuigen door een kaartje te sturen. Persoonlijk vind ik het dan wel van belang dat je enkele opbeurende woorden bedenkt of een herinnering aan de overledene aanhaalt in plaats van alleen je naam onder de woorden ‘met oprechte deelneming’ te zetten, maar daar ben je natuurlijk vrij in.

Condoleren dus, daar gaan we… Het is best moeilijk om de stap te nemen om ergens te gaan condoleren. En wat kun je anders zeggen dan ‘gecondoleerd’ en doorschuifelen naar het volgende familielid? Met ook nog het gevaar dat je door de spanning ‘gefeliciteerd’ gaat zeggen. Want dat zit zó ingebakken bij het handengeven! Ach, het is logisch dat iedereen gespannen is in zo’n ongewone situatie en dan floept dit er makkelijk uit. Heel menselijk! 
Maar een alternatief bedenken valt helemaal niet mee, ben ik achter gekomen. Alles wat je bedenkt is aanzienlijk langer en dat verplicht je automatisch nog langer op die ongemakkelijke plek te staan.

Ik heb er een paar:

• Sterkte met dit enorme verlies.
• Ik wens jullie veel sterkte in deze moeilijke tijd. 
• Ik weet niet wat ik zeggen moet. Gecondoleerd. 
• Woorden schieten tekort, veel sterkte de komende tijd. 
• Een mooi mens is van ons heengegaan. 
• Troostende woorden zijn moeilijk te vinden voor dit grote verlies. 
• In gedachten zijn we bij jullie. Wij willen jullie heel veel sterkte en kracht wensen met het missen van ….
• Wat een intens verdriet en gemis, in onze gedachten zijn we bij jullie.
• De wereld is een mooi mens kwijt. Ik blijf graag aan hem/haar denken.
• Gecondoleerd, ik wens jullie een troostrijk afscheid met elkaar.

Aan jou de keus. Maar een simpele handdruk met oogcontact kan soms ook genoeg zijn als je ’t niet meer weet. Sommigen zijn er een kei in om dingen te zeggen. Sterker nog, ze blijven maar praten! En dat terwijl de rij achter hen groeit en het ongemak met de seconde toeneemt naarmate je verplicht bent voor iemand te blijven staan die je de hand al geschud hebt en wacht… en wacht… Bedenk dat het knap ongepast is om de boel zo op te houden, het is al moeilijk genoeg voor de nabestaanden. Laat dan je ‘one-man- of woman-show’ maar achterwege.

Kortom, ik kan ook geen eenduidig advies geven over condoleren. Het enige dat me altijd goed lijkt is dat je jezelf blijft en je hart laat spreken. En hou het onder de koffie een beetje beschaafd en verplaats je in degene die verdriet heeft: hoe zou jij het vinden als verderop een groepje luidruchtig en gezellig zit te zijn, terwijl jij zo’n beetje de wanhoop nabij ben van verdriet. Als het zo gezellig is om de ander weer te zien, neem dan de moeite om diegene later es op te zoeken en bij te praten, maar niet tijdens een condoleance. Want condoleren houdt in dat je de nabestaanden je medeleven met het verlies van hun dierbare betoont. En niet dat je daar bent voor je eigen vermaak.

Maar hoe moeilijk je condoleren ook vindt, weet dat je bezoek gewaardeerd wordt. En de indruk die je dan achterlaat, is aan jou. En mocht je iets anders weten wat nou te zeggen, anders dan ‘gecondoleerd’: laat het me weten! Ik leer hier graag van.